Albin Dunajewski

Biogram

Albin Dunajewski urodził się 1 marca 1817 w Stanisławowie jako syn Szymona i Antoniny z Błażowskich. Początkowo uczył się w gimnazjum w Nowym Sączu, później studiował prawo i teologię na Uniwersytecie Lwowskim. Podczas powstania listopadowego zaangażował się w ruch polskich karbonariuszy i działalność Stowarzyszenia Ludu Polskiego. Następnie związał się ze Sprzysiężeniem Demokratów Polskich, wchodząc w krąg działań emisariuszy Hotelu Lambert (m.in. zajmował się kształceniem konspiratorów w zakresie literatury i historii). Konspiratorzy zostali zdemaskowani podczas śledztwa dyrektora policji lwowskiej Sacher-Masocha, który wydał wyroki śmierci aż na 51 spiskowców. Dunajewskiemu szafot zamieniono na osiem lat więzienia w twierdzy Spielberg na Morawach, którą opuścił po trzech latach podczas Wiosny Ludów w 1848 roku. Poświęcił się wówczas karierze prawniczej, pracując jako notariusz i aplikant sądowy w Krakowie, dorabiając w drukarni czasopisma „Czas”. Przez krótki okres pełnił też funkcję sekretarza hrabiego Adama Potockiego w Krzeszowicach. Dopiero śmierć narzeczonej Felicji Szczepanowskiej i zetknięcie się z księdzem Hieronimem Kajsiewiczem wpłynęło na obranie przez Dunajewskiego drogi kapłańskiej. W 1859 roku wstąpił do Seminarium Duchownego w Krakowie, a po święceniach w 1861 służył jako penitencjarz przy kościele Mariackim. Rok później powołano go na rektora warszawskiego seminarium, gdzie zaangażował się w powstanie styczniowe (choć nie do końca wiadomo w jakim stopniu). W 1865 roku za karę zesłano go na wikariat w Rudawie oraz objęto nadzorem policyjnym. Szybko powrócił na wyższe stanowiska, obejmując funkcję kapelana sióstr wizytek, administratora parafii św. Szczepana w Krakowie, a także referenta kurii biskupiej i sędziego duchownego. Niespodziewanie w 1879 roku papież Leon XIII powołał Dunajewskiego na stanowisko ordynariusza diecezji pozostającej bez opieki od 44 lat. Było to nie lada wyzwanie, Kościół krakowski pozostawał bowiem w opłakanym stanie. Nowy biskup odbudował pałac biskupi, spalony podczas wielkiego pożaru miasta w 1850 roku, a także odrestaurował katedrę wawelską i szereg kościołów. Przyczynił się do powstania w Krakowie domów nowych zgromadzeń zakonnych (zmartwychwstańcy, albertyni, serafitki czy nazaretanki) oraz szpitali dla ciężko chorych z fundacji rodzin Helclów i Lubomirskich. Z jego inicjatywy odnowiono Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tuż przed śmiercią mianowany kardynałem, odrzucił nominację na metropolię lwowską. W świetle ówczesnych świadectw był „ojcem duchowym całego narodu” i nieoficjalnym ambasadorem Polaków w Stolicy Apostolskiej. Albin Dunajewski zmarł 18 czerwca 1894, po czym pochowano go w katedrze na Wawelu pod nagrobkiem wykonanym według projektu Leona Macieja Zawiejskiego.